तुम्ही हे प्रमाणपत्र काढले का?

उत्पन्न प्रमाणपत्र: महत्त्व, प्रक्रिया आणि अर्ज करण्याची संपूर्ण माहिती Income Certificate: Importance, Process and Complete Information on Applying

उत्पन्न प्रमाणपत्र (Income Certificate) हे एक अधिकृत दस्तऐवज आहे, जो सरकारद्वारे दिला जातो. हे प्रमाणपत्र एखाद्या व्यक्तीच्या किंवा कुटुंबाच्या वार्षिक उत्पन्नाचे अधिकृत प्रमाण म्हणून कार्य करते. विविध सरकारी आणि खासगी योजनांमध्ये याचा उपयोग केला जातो. या ब्लॉगमध्ये आपण उत्पन्न प्रमाणपत्र कसे काढावे (How to get an income certificate), अर्ज करण्याच्या प्रक्रियेविषयी आणि आवश्यक कागदपत्रांविषयी माहिती घेणार आहोत.

उत्पन्न प्रमाणपत्राचे महत्त्व | Importance of Income Certificate

उत्पन्न प्रमाणपत्राचे अनेक उपयोग आहेत, जसे की:

• शैक्षणिक सवलतीसाठी For educational concessions(शिष्यवृत्ती, फी माफी इत्यादी)
• विविध सरकारी योजना आणि अनुदानांसाठी | For various government schemes and grants
• नोकरीत आरक्षण मिळवण्यासाठी | To get reservation in job
• विविध प्रकारच्या सामाजिक योजनांचा लाभ घेण्यासाठी
• बँकांकडून कर्ज घेण्यासाठी

उत्पन्न प्रमाणपत्र काढण्यासाठी पात्रता | Eligibility for issuing income certificate

कोणत्याही नागरिकाला उत्पन्न प्रमाणपत्र काढता येते. हे सामान्यतः खालील व्यक्तींना आवश्यक असते:

• विद्यार्थी
• बेरोजगार युवक
• सरकारी किंवा खासगी क्षेत्रातील कर्मचारी
• शेतकरी व स्वयंरोजगार करणारे व्यक्ती

उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी आवश्यक कागदपत्रे | Documents required for income certificate

उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी आवश्यक कागदपत्रे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. अर्जदाराचा आधार कार्ड
2. ओळखपत्र (राशन कार्ड, वोटर आयडी, पॅन कार्ड इत्यादी)
3. रहिवासी प्रमाणपत्र
4. उत्पन्नाचा दाखला अर्ज प्रक्रिया अंतर्गत आवश्यक कागदपत्रे (संबंधित विभागाचा उत्पन्नाचा दाखला, सेल्फ डिक्लेरेशन इत्यादी)
5. बँक पासबुकची प्रत
6. पासपोर्ट साइज फोटो

उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया Procedure for applying for income certificate

ऑनलाईन प्रक्रिया:

1. महाराष्ट्र उत्पन्न प्रमाणपत्र ऑनलाईन अर्ज (Maharashtra Income Certificate Online Application) करण्यासाठी महा-ई-सेवा (Mahaseva) किंवा आपले सरकार (Aaple Sarkar) पोर्टलवर जा.
2. लॉगिन करा किंवा नवीन खाते तयार करा.
3. “उत्पन्न प्रमाणपत्र ऑनलाइन अर्ज”  (Income Certificate Online Application) पर्याय निवडा.
4. आवश्यक माहिती भरा आणि कागदपत्रे अपलोड करा.
5. अर्ज सबमिट करा आणि अर्ज क्रमांक जतन करून ठेवा.
6. शुल्क भरल्यानंतर अर्ज प्रक्रिया पूर्ण होईल.
7. प्रमाणपत्र अर्जदाराच्या ई-मेल किंवा लॉगिनवर डाउनलोड करता येईल.

ऑफलाईन प्रक्रिया:

1. जवळच्या तहसील कार्यालय किंवा सेतू केंद्रात भेट द्या.
2. आवश्यक अर्ज भरा आणि कागदपत्रे संलग्न करा.
3. संबंधित अधिकाऱ्यांकडे अर्ज सादर करा.
4. अर्जाची पडताळणी झाल्यावर काही दिवसांत प्रमाणपत्र मिळेल.

उत्पन्न प्रमाणपत्र मिळण्यासाठी लागणारा वेळ आणि शुल्क | Time and fee required to obtain income certificate

• उत्पन्न प्रमाणपत्र अर्ज शुल्क आणि वेळ यानुसार, ऑनलाईन अर्ज केल्यास प्रमाणपत्र 7-15 दिवसांत मिळू शकते.
• ऑफलाईन अर्ज प्रक्रियेस 15-30 दिवस लागू शकतात.
• अर्ज शुल्क राज्य सरकारच्या नियमानुसार ठरवले जाते (साधारणतः रु. 50 – 200 दरम्यान असते).

निष्कर्ष | Conclusion

Income Certificate in Marathi हा लेख तुम्हाला उत्पन्न प्रमाणपत्राची सविस्तर माहिती देतो. उत्पन्न प्रमाणपत्राचे फायदे बघता, हे अनेक शैक्षणिक, आर्थिक आणि सामाजिक सुविधांसाठी आवश्यक असते. ऑनलाईन आणि ऑफलाईन अशा दोन्ही पद्धतीने आपण हे प्रमाणपत्र सहज प्राप्त करू शकतो. जर तुम्हाला शिष्यवृत्ती, आरक्षण, किंवा सरकारी योजनांचा लाभ घ्यायचा असेल, तर त्वरित उत्पन्न प्रमाणपत्र काढून घ्या.

तुम्हाला हा ब्लॉग उपयुक्त वाटला असेल, तर कृपया आपल्या मित्र-परिवारासोबत शेअर करा!

 

उत्पन्नाचा दाखला

उत्पन्नाचा दाखला हा असा दस्तऐवज आहे जो व्यक्ती किंवा कुटुंबाच्या मासिक उत्पन्नाची पुष्टी करतो, ज्यामध्ये विविध तपशीलांचा समावेश असतो, जसे की दैनंदिन कमाई, पगार, निवृत्तीवेतन, भाडे, मालमत्तेचे उत्पन्न आणि परदेशात पाठवलेले पैसे यासह सर्व स्त्रोतांकडून वार्षिक उत्पन्न. सरकार-जारी केलेले हे अधिकृत दस्तऐवज उत्पन्नाचा पुरावा म्हणून काम करते जे व्यक्तीला विविध सरकारी फायदे आणि अनुदाने मिळवण्यासाठी देखील मदत करते.

कर्जासाठी अर्ज करणे, साहित्य खरेदी करणे, सरकारी फायदे आणि बरेच काही यांचा समावेश असलेल्या इतर विविध अधिकृत कामांमध्ये हे एक महत्त्वपूर्ण दस्तऐवज म्हणून देखील काम करते. उत्पन्न प्रमाणपत्राविषयी अधिक तपशील येथे आहेत.

उत्पन्न प्रमाणपत्र म्हणजे काय?

सरकार उत्पन्न प्रमाणपत्र जारी करते, एक कायदेशीर दस्तऐवज जो प्रत्येक स्त्रोताकडून व्यक्ती किंवा त्यांच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न प्रमाणित करतो. प्रत्येक राज्यात, हे प्रमाणपत्र जारी करणारे वास्तविक अधिकारी वेगळे आहेत. साधारणत: गाव तहसीलदार उत्पन्नाचा दाखला देतात. तथापि, अनेक राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये, ते उपायुक्त, महसूल मंडळ अधिकारी, जिल्हा दंडाधिकारी, उपविभागीय दंडाधिकारी, तसेच विविध जिल्हा प्राधिकरणांद्वारे जारी केले जातात.

उत्पन्नाचा दाखला मिळविण्यासाठी, तुम्हाला ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन अर्ज सादर करावा लागेल; प्रतिज्ञापत्र आणि इतर सहाय्यक कागदपत्रांसह. सरकार या कागदपत्रांचे पुनरावलोकन करेल आणि उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र जारी करेल.

उत्पन्न प्रमाणपत्राचे महत्त्व

उत्पन्न प्रमाणपत्राचे काही महत्त्व खालीलप्रमाणे आहे.

हे एखाद्या व्यक्तीच्या किंवा कुटुंबाच्या वार्षिक उत्पन्नाचा पुरावा म्हणून कार्य करते

काही शिक्षण संस्थेत प्रवेशासाठी आवश्यक असलेले आर्थिक दस्तऐवज म्हणून ते काम करू शकते

विविध सरकारी सेवा, कर कपात आणि निवासी मालमत्ता किंवा घर खरेदीसाठी देखील हे आवश्यक आहे

देशातील किंवा बाहेरील संस्थांमध्ये उच्च शिक्षणासाठी शैक्षणिक कर्ज किंवा शिष्यवृत्ती मिळविण्यासाठी विद्यार्थ्याद्वारे वापरली जाऊ शकते

या दस्तऐवजाचा वापर करून विविध सरकारी योजनांतर्गत अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमातीकडून कर्ज मिळू शकते.

भूकंप, चक्रीवादळ, दुष्काळ, त्सुनामी, भूस्खलन, पूर आणि इतर नैसर्गिक आपत्तींच्या वेळी उत्पन्न प्रमाणपत्रावर अवलंबून भरपाई दिली जाते.

माजी आर्थिक सेवा कर्मचा-यांना मदत

अपंग व्यक्तींना आर्थिक सहाय्य, जसे की श्रवणयंत्र, कृत्रिम अवयव, सायकल इ.

तसेच व्यक्तींना सरकारने जाहीर केलेल्या सामाजिक सहाय्य उपक्रमांचा लाभ घेण्यास सक्षम करते

उत्पन्न प्रमाणपत्राचे उपयोग काय आहेत?

उत्पन्न प्रमाणपत्राचे काही महत्त्वाचे उपयोग खालीलप्रमाणे आहेत:

मोफत रेशन

आर्थिकदृष्ट्या मागासलेल्या विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक संस्थांमध्ये मोफत किंवा सवलतीत प्रवेश मिळवून देण्यास मदत करते.

नैसर्गिक आपत्तींमध्ये प्रभावित झालेल्या कुटुंबांना किंवा व्यक्तींना आर्थिक मदत देते

संबंधित सरकारी नियोक्त्यांद्वारे ऑफर केलेल्या सवलतीच्या दरात कर्ज प्रदान करण्यात मदत करते

उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र विविध वैद्यकीय लाभ मिळविण्यात मदत करते, जसे की अनुदानित औषधे, मुलींना जन्म देणाऱ्या मातांना आर्थिक मदत, मोफत किंवा सवलतीचे उपचार इ.

समाजातील सामाजिक आणि आर्थिकदृष्ट्या मागासलेल्या गुणवंत विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती

विधवा, ज्येष्ठ नागरिक, शेतकरी इत्यादींना सरकारी लाभ, निवृत्तीवेतन आणि इतर अनुदानांचा लाभ घेण्यासाठी मदत करते.

विशिष्ट श्रेणींसाठी राखीव असलेल्या सरकारी नोकऱ्यांसाठी अर्ज करण्यात मदत करते

माजी सैनिकांना आर्थिक मदत पुरवते

वसतिगृहे, सदनिका इत्यादींमध्ये सरकारी निवासाचा दावा करण्यात मदत होते.

उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज कसा करावा

ऑनलाइन मोडद्वारे उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्यासाठी खालील चरण आहेत:

उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्यासाठी, संबंधित राज्याच्या किंवा जिल्ह्याच्या वेबसाइटला भेट द्या

वेबसाइटवर खाते तयार करा

अद्वितीय वापरकर्तानाव आणि पासवर्ड तयार करा

खात्यात लॉग इन करा आणि ‘उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करा’ वर क्लिक करा.

ऑनलाइन अर्ज उघडेल जिथे तुम्हाला आवश्यक तपशील भरण्याची आवश्यकता आहे, जसे की:

नाव

अर्जदाराचे वय

वाढदिवस

लिंग

खालील कागदपत्रे अपलोड करा:

ड्रायव्हिंग लायसन्स , मतदार ओळखपत्र , रेशनकार्ड किंवा इतर ओळखीचा पुरावा यापैकी कोणताही एक

आधार कार्ड

धर्म किंवा पोटजातीचा दाखला, जातीचा दाखला

आयटीआर (आयकर रिटर्न), पालकांचे उत्पन्न प्रमाणपत्र, वेतन प्रमाणपत्र, फॉर्म 16 , इ.

अर्जदाराने अर्जावर नमूद केलेले तपशील खरे असल्याचे प्रतिज्ञापत्र देखील सादर करणे आवश्यक आहे

तुम्ही जवळच्या तहसीलदार कार्यालयातून फॉर्म मिळवून किंवा ऑनलाइन डाउनलोड करून ऑफलाइन मोडद्वारे देखील अर्ज सबमिट करू शकता. अर्ज भरा, सर्व कागदपत्रे जोडा आणि जवळच्या तहसीलदार कार्यालयात जमा करा.

उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी उत्पन्नाची गणना कशी केली जाते

उत्पन्न प्रमाणपत्र जारी करताना, व्यक्तीचे किंवा कुटुंबाचे उत्पन्न निश्चित केले पाहिजे. उत्पन्नाचा संदर्भ एखाद्या व्यक्तीचा आर्थिक लाभ किंवा कंपनीसाठी काम करताना, कर्मचारी म्हणून किंवा स्वयंरोजगार असलेली व्यक्ती म्हणून आवर्ती कमाईचा आहे. एखाद्या व्यक्तीचे किंवा तिच्या कुटुंबाचे उत्पन्न उत्पन्न प्रमाणपत्राद्वारे प्रमाणित केले जाऊ शकते. कुटुंबाच्या उत्पन्नाच्या मोजणीसाठी, कुटुंबातील सर्व सदस्यांच्या कमाईचा विचार केला जाईल, जसे की अविवाहित मुली, अविवाहित बहिणी आणि एकत्र राहणारे अविवाहित भाऊ. कुटुंबाच्या कमाईमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:

कंपन्यांमध्ये कार्यरत सदस्यांचे वेतन

मजुरांचे दैनंदिन/साप्ताहिक वेतन

सल्लागार शुल्क

पेन्शन

व्यवसायातून नफा मिळेल

एजन्सीच्या कामाचे कमिशन

नियमित आर्थिक लाभ जसे की:

कर्मचारी बोनस

शेअर बाजार आणि शेअर बाजारातून लाभांश

मालमत्ता विकून नफा मिळेल

ठेवींवरील व्याज

भेटवस्तू आणि वारसा

मालमत्तेतून भाडे

एखाद्या व्यक्तीच्या किंवा कुटुंबाच्या एकूण वार्षिक उत्पन्नाची गणना करण्यासाठी खालील सूत्र वापरले जाऊ शकते:

वेतन उत्पन्न: पगारदार व्यक्तीच्या उत्पन्नाची गणना करताना, मूळ वेतन, विशेष वेतन, महागाई भत्ता (DA), आणि अतिरिक्त भत्ते, जर असेल तर, विचारात घेतले जातात. घरभाडे भत्ता (HRA), मानधन आणि विशेष कामासाठी प्रवास भत्ता (TA) पगाराच्या उत्पन्नामध्ये समाविष्ट नाही.

पेन्शन मिळकत: कुटुंबातील सदस्याचे पेन्शन उत्पन्न निर्धारित करण्यासाठी वापरलेला प्राथमिक घटक म्हणजे पेन्शन पेमेंट ऑर्डर (PPO). यामध्ये कम्युटेशन रकमेचा समावेश नाही.

रिअल इस्टेटचे उत्पन्न: जेव्हा कुटुंबातील सदस्याला रिअल इस्टेटमधून भाडे किंवा ब्रोकरेज शुल्क मिळते तेव्हा ते उत्पन्न मानले जाईल. तथापि, वार्षिक देखभाल शुल्क वजा केल्यानंतर या उत्पन्नाचा विचार केला जातो.

व्यावसायिक किंवा व्यावसायिक उत्पन्न: आयकर परतावा (ITR) व्यवसाय उत्पन्न, कोणत्याही व्यवसायातील उत्पन्न आणि कुटुंबातील सदस्यांनी केलेल्या सल्लागार किंवा एजन्सीच्या कामातून मिळणाऱ्या उत्पन्नाची गणना करण्यासाठी वापरला जातो. जर सभासद करनिर्धारण नसेल तर करनिर्धारणकर्त्याच्या घोषणेवर अवलंबून उत्पन्नाचा विचार केला जाईल.

दैनंदिन मजुरी आणि मजुरांचे उत्पन्न: दैनंदिन आणि मासिक वेतनाच्या उत्पन्नाची गणना करण्यासाठी, रोजंदारी कामगाराची घोषणा विचारात घेतली जाईल.

उत्पन्न प्रमाणपत्राच्या स्थितीचा मागोवा कसा घ्यावा?

उत्पन्न प्रमाणपत्राच्या स्थितीचा मागोवा कसा घ्यावा यासाठी येथे पायऱ्या आहेत:

तुमचा मोबाईल नंबर वापरून संबंधित राज्याच्या वेबसाइटवर लॉग इन करा

तुमच्या उत्पन्न प्रमाणपत्राच्या स्थितीचा मागोवा घेण्यासाठी ‘स्थिती मिळवा’ वर क्लिक करा

पोचपावतीवरून, अर्ज क्रमांक शोधा आणि तो प्रविष्ट करा

‘स्थिती’ वर क्लिक करा

उत्पन्न प्रमाणपत्राची वैधता काय आहे?

उत्पन्न प्रमाणपत्रासंबंधी काही आवश्यक तपशील येथे आहेत:

उत्पन्न प्रमाणपत्र केवळ आर्थिक वर्षासाठी वैध आहे

प्रमाणपत्राची वैधता सुरू ठेवण्यासाठी दरवर्षी त्याचे नूतनीकरण करणे आवश्यक आहे

उत्पन्नाचा दाखला अपडेट करताना पुरावा म्हणून तुम्हाला जुने प्रमाणपत्रही द्यावे लागेल

उत्पन्न प्रमाणपत्रावर वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी कोण अर्ज करू शकतो?

पगारदार कर्मचारी, पगार नसलेल्या व्यक्ती, व्यापारी, मजूर, एजंट, विधवा, सल्लागार मालक इत्यादी सर्व व्यक्ती उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करू शकतात.

उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्यासाठी आधार कार्ड आवश्यक आहे का?

उत्पन्नाचा दाखला मिळवण्यासाठी तुम्ही सरकार-जारी केलेले कोणतेही ओळखपत्र किंवा पत्त्याचा पुरावा सादर करू शकता. तथापि, सध्या, उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्यासाठी, तुमच्याकडे आधार कार्ड असणे आवश्यक आहे .

उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र हे आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल विभाग (EWS) प्रमाणपत्रासारखेच आहे का?

नाही, आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल श्रेणीतील व्यक्तींना EWS प्रमाणपत्र दिले जाते , जे उत्पन्न आणि मालमत्ता प्रमाणपत्र आहे. उत्पन्न प्रमाणपत्रावर व्यक्तीची जात दर्शविली जात नाही. तथापि, ते ज्या वर्षात जारी केले गेले त्या वर्षासाठी कुटुंबाचे उत्पन्न दर्शवते. उत्पन्न प्रमाणपत्राशिवाय EWS प्रमाणपत्र मिळू शकत नाही.

एनआरआय उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करू शकतो?

नाही, केवळ विशिष्ट राज्य/केंद्रशासित प्रदेशातील रहिवासी उत्पन्न प्रमाणपत्र प्राप्त करण्यास पात्र आहेत. उत्पन्नाचा दाखला मिळविण्यासाठी, तुम्ही ज्या राज्यात राहता त्या राज्याचा रहिवासी पुरावा सादर करावा लागेल. म्हणून, केवळ राज्याचे रहिवासी उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज सादर करू शकतात.

उत्पन्न प्रमाणपत्र आणि कृषी उत्पन्न प्रमाणपत्रामध्ये काय फरक आहे?

उत्पन्नाच्या प्रमाणपत्रामध्ये सर्व स्त्रोतांकडून वार्षिक कमाईची माहिती समाविष्ट असते. कृषी उत्पन्न प्रमाणपत्रामध्ये केवळ कृषी उपक्रमांमध्ये सहभाग घेतल्याने मिळालेल्या उत्पन्नाचा तपशील असतो.

उत्पन्नाचा दाखला मिळविण्यासाठी किती वेळ लागतो?

सामान्यतः, उत्पन्नाचा दाखला मिळविण्यासाठी 10 ते 15 दिवस लागतात.

उत्पन्न प्रमाणपत्र किती काळ वैध आहे?

उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र प्रमाणपत्रात नमूद केलेल्या आर्थिक वर्षासाठी वैध राहते. त्यामुळे, तुम्हाला प्रत्येक आर्थिक वर्षात तुमच्या उत्पन्नाच्या प्रमाणपत्राचे नूतनीकरण करावे लागेल. याव्यतिरिक्त, नवीन उत्पन्न प्रमाणपत्र मिळविण्यासाठी तुम्हाला तुमच्या जुन्या प्रमाणपत्राची आवश्यकता असू शकते.

मी माझे उत्पन्न प्रमाणपत्र ऑनलाइन डाउनलोड करू शकतो का?

होय, बहुतेक राज्ये ऑनलाइन उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र डाउनलोड करण्याचा पर्याय प्रदान करतात.

आयटीआर उत्पन्नाचा पुरावा असू शकतो का?

होय, इन्कम टॅक्स रिटर्न (ITR) हा उत्पन्नाचा पुरावा असू शकतो आणि तुमचे करपात्र उत्पन्न करपात्र नसलेल्या कमाल मर्यादा रकमेपेक्षा जास्त असल्यास तुम्ही ITR दाखल करणे आवश्यक आहे.

भारतात उत्पन्नाचा दाखला कोण देऊ शकतो?

भारतात, गाव तहसीलदार मिळकत प्रमाणपत्र जारी करतात. हे महसूल मंडळ अधिकारी, उपायुक्त, जिल्हा दंडाधिकारी, उपविभागीय दंडाधिकारी, तसेच अनेक राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमधील विविध जिल्हा प्राधिकरणांद्वारे देखील जारी केले जाते.

आयकर प्रमाणपत्र आणि आयकर प्रमाणपत्र एकच आहे का?

नाही, आयकर प्रमाणपत्र आणि आयकर प्रमाणपत्र दोन्ही भिन्न आहेत. पूर्वीचा सरकारी-जारी केलेला आर्थिक दस्तऐवज आहे जो व्यक्ती किंवा कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न सिद्ध करतो. कंपनी किंवा व्यक्ती सरकारकडे त्यांचे वार्षिक उत्पन्न, कर कपात, बचत आणि देय असलेला कर याविषयी माहिती देण्यासाठी नंतरचे स्वरूप आहे.

भारतात उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी किमान उत्पन्न किती आहे?

भारतात उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्यासाठी आवश्यक असलेले किमान उत्पन्न रु.4.50 लाखाच्या बरोबरीचे किंवा त्यापेक्षा कमी आहे.